Cá thác lác là loài cá nước ngọt duy nhất của chi Notopterus trong họ cá thác lác, có thân dài, dẹp, đuôi nhỏ và vảy phủ toàn thân. Cá thác lác thường có màu bạc và sống ở những nơi nước trũng như bàu, lung, vũng, ao hay hồ. Một con cá thác lác khi trưởng thành có thể nặng 500g đến 1kg đối với cá thác lác trắng sông và nặng từ 2,5kg đến 3,5kg đối với cá thác lác cườm, chiều dài tới 400mm. Cá thác lác tập trung sinh sản vào mùa mưa và theo mực nước dâng lên mà tràn ra các sông, rạch. Tại Việt Nam, cá thác lác được tìm thấy nhiều ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, sông Đồng Nai và các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên... Đặc biệt đến với Tây Nguyên, chỉ có cá thác lác Hồ Thủy lợi Ayun Hạ là được nhiều người biết đến nhất. Cá thác lác ở lòng hồ Ayun Hạ nhiều nhất vào khoảng tháng 1 và tháng 2 Âm lịch. Sau một ngày ngư dân đánh bắt, cá được mang đến tận chủ cơ sở sản xuất chả cá thác lác. Trung bình 1 kg cá tươi chế biến được khoảng 500 g chả cá thác lác.

Đặc sản Chả cá thác lác Lòng Hồ Ayun Hạ

Cơ sở kinh doanh chả cá thác lác Cô Sáu:

Gia đình bà Đinh Thị Kỳ (dân địa phương gọi thân thương là Cô Sáu) quê ở Quảng Nam, đã sinh sống và làm việc ở vùng đất Ayun Hạ gần 30 năm, bà cho biết: Thấy nhiều ngư dân Bình Định lên làm nghề chài lưới ở hồ Ayun Hạ chế biến thành chả cá nên cũng học theo, dần dần đúc kết thành kinh nghiệm và gắn bó với nghề này được 10 năm. Bằng kinh nghiệm lành nghề của bàn tay lao động, chịu thương chịu khó, cần mẫn góp nhặt kinh nghiệm, tâm huyết đưa sản vật địa phương đến với thực khách, hộ sản xuất kinh doanh Cô Sáu dần mang thương hiệu Chả cá thác lác cô Sáu ghi tên trên thị trường các mặt hàng thủy sản ở Tây Nguyên và tiến đến xây dựng sản phẩm OCOP đặc trưng của địa phương.

Chả cá thác lác Cô Sáu­_ Đặc sản Chả cá thác lác Lòng Hồ Ayun Hạ

So với cá thác lác tại nhiều vùng khác, cá thác lác Hồ Ayun Hạ thịt ngọt, ít xương lại có độ dẻo đặc biệt nên rất được thực khách ưa chuộng. Chúng được những bàn tay lành nghề của người thợ chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như cá thác lác chiên, canh cá thác lác, cá dồn khổ qua, chả cá hấp, gỏi chả cá... Theo Cô Sáu, nếu chế biến cá thác lác đúng cách không những làm tăng giá trị dinh dưỡng của món ăn mà còn là bài thuốc quý chữa được nhiều bệnh. Một số tài liệu Đông y cũng cho rằng, cá thác lác có vị ngọt, không độc, tính bình, có tác dụng bổ khí huyết, giảm đau, nhuận trường nên rất tốt với những người mắc chứng bệnh mất ăn mất ngủ, thận hư, khí hư.

Cách chế biến Chả cá thác lác Cô Sáu:
Theo lời của Cô Sáu, muốn chả ngon thì cá phải tươi, thịt có màu đỏ hồng, cơ thịt săn chắc. Tuyệt đối không dùng cá ươn vì sẽ mất đi vị thơm ngon. Các công đoạn làm chả cá từ khâu sơ chế đến thành phẩm phải thật tỉ mỉ. Cá thác lác sau khi đánh bắt sẽ được rửa sạch, ướp lạnh khoảng 5 giờ đồng hồ để thịt cá dễ lóc.  Dùng dao lóc thịt cá theo chiều sống lưng để tách phần xương, sau đó, dùng thìa nạo lấy thịt, bỏ phần da. Gia vị để làm chả cá gồm ớt quả, hành tím, tỏi, tiêu, bột ngọt, muối. Trộn đều thịt cá và gia vị rồi cho vào cối giã bằng tay. Thường thì 500 g thịt cá một lần giã. Chả cá thác lác càng giã nhuyễn thì gia vị càng ngấm, càng dẻo và ngon. Khi giã xong thì cho vào bì đựng ni lông rồi bảo quản lạnh, như vậy sẽ giữ được lâu hơn.

Các món ăn chế biến từ Chả cá thác lác Cô Sáu
Chính vì sự cẩn thận, tỉ mỉ trong cách lựa chọn, chế biến và bảo quản nên chả cá thác lác Ayun Hạ được rất nhiều người biết đến. Trung bình mỗi ngày, Cô Sáu bán được hơn 40kg chả cá, nhiều khi không đủ cung cấp cho khách hàng. Chả cá thác lác ở Ayun Hạ cũng được nhiều khách hàng ở TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội biết đến và đặt hàng. Anh Bùi Văn Sơn- một khách hàng thường xuyên của đặc sản chả cá Cô Sáu-nhận xét: “Chả cá có thể chế biến thành rất nhiều món ăn ngon như: chả cá thác lác chiên, canh khổ qua nhồi chả cá thác lác. Da cá thác lác sau khi đánh vảy, phơi khô làm gỏi ăn cũng rất hấp dẫn. Gia đình tôi thường mua chả cá để làm quà cho người thân ở quê”.
 
Đến với Khu du lịch sinh thái Hồ Thủy lợi Ayun Hạ đừng quên mang về đặc sản chả cá thác lác Cô Sáu.

Địa điểm Chả cá thác lác Cô Sáu_Đặc sản Hồ Thủy lợi Ayun Hạ

Đặc sản chả cá thác lác Cô Sáu_Lòng Hồ Ayun Hạ hiện nay đã và đang khẳng định được chất lượng, uy tín và thương hiệu sản phẩm của mình. Sản phẩm được chế biến và bảo quản an toàn, có thương hiệu riêng và được đóng bao bì, đóng hộp đựng đẹp mắt tùy theo thị hiếu, nhu cầu của khách hàng.
Bằng đôi tay khéo léo và sự sáng tạo của mình, Chả cá Thác lác Cô Sáu đã tô điểm cho “bức tranh ẩm thực” Tây Nguyên nhiều sắc màu độc đáo. Loại đặc sản của Ayun Hạ này không những ngon, có ích cho sức khỏe mà còn biến tấu không ngừng cho ra nhiều món ăn khác nhau. Điều đó cũng lý giải vì sao trong buổi tiệc có vô số món ăn hấp dẫn nhưng người ta vẫn luôn nhận ra hương vị của chả cá thác lác cho dù chỉ một lần nếm thử.
Nếu có dịp ghé chân đến quê hương Phú Thiện hãy đến với Khu du lịch Hồ Thủy lợi Ayun Hạ, thôn Thanh Thượng, Ayun Hạ để có cơ hội thưởng thức món chả cá thác lác Cô Sáu. Hoặc nếu là khác phương xa, hãy gọi đến số Điện thoại 0977016062 hoặc 0988358302 để được giao tận nơi loại đặc sản của vùng đất huyền thoại này nhé./.