Giới thiệu  |   Liên hệ   | 
Loading...

 THÔNG TIN LIÊN HỆ

 Văn phòng UBND huyện Phú Thiện
Chịu trách nhiệm chính: Ông Nguyễn Ngọc Ngô - Phó Chủ tịch TT UBND huyện Phú Thiện
Giấy phép số: 
Địa chỉ: 05 Quang Trung, thị trấn Phú Thiện, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai
Điện thoại: (0269) 3 882 226 - FAX: (0269) 3 882 237
Email: ubndphuthien@gialai.gov.vn

Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui” tại Phú Thiện, Gia Lai

24/04/2019
Phú Thiện là mảnh đất giàu bản sắc văn hoá dân tộc truyền thống, còn lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể quý báu, phản ảnh khá toàn diện về sự tồn tại và phát triển của cộng đồng dân tộc thiểu số địa phương; minh chứng cho giá trị đó, Di tích Plei Ơi được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1993. 
Và thật vinh dự tự hào hơn, ngày 8/6/2015, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ký Quyết định số 1877/QĐ-BVHTTDL đưa “Lễ cúng cầu mưa của Yang Pơtao Apui” vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; đó là cơ sở pháp lý ghi nhận và đánh giá những nỗ lực của các cấp ủy Đảng, Chính quyền và nhân dân Phú Thiện trong công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.
Theo tài liệu: Đến với lịch sử - văn hóa Bắc Tây Nguyên của Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Vân viết:
Lễ hội cầu mưa là nghi lễ quan trọng nhất mà các Pơ tao Apui thực hiện. Người Jrai khu vực ảnh hưởng của Pơ tao Apui tin rằng “chiếc gươm thần” làm vật trung gian, Pơ tao Apui là người duy nhất có thể liên hệ với thần linh để gọi mưa về tưới mát ruộng rẫy.
Hàng năm, cứ đến mùa trồng tỉa (khoảng tháng 4 dương lịch) thì Pơ tao Apui lại tiến hành lễ cầu mưa. Ngoài ra, Pơ tao Apui còn cầu mưa khi có vùng nào đó bị hạn hán, ngoài vùng đó đem lễ vật đến yêu cầu được Pơ tao Apui giúp đỡ.
Lễ hội cầu mưa được thực hiện bên cửa hông phía mặt trời mọc trong nhà của Pơ tao Apui. Để chuẩn bị làm lễ, Tlăo đing (người cắm cần rượu – phụ tá quan trọng nhất của Pơ tao) phải chuẩn bị lễ vật: 01 ghè rượu, sáp ong se thành từng cây nến, 01 tô gạo, thịt được cắt ra thành từng miếng bày sẵn. Vào buổi lễ, Tlăo đing  ngồi hướng về phía lễ vật,  cắm chiếc cần rượu cúng của Pơ tao Apui vào ché rượu, đầu cần xoay về hướng người cắm. Khi việc chuẩn bị xong xuôi Tlăo đing xoay đầu cần về phía đối diện , cúi lạy 03 lần rồi ra thắp nến. Pơ tao Apui ngồi vào thế chỗ Tlăo đing, lạy 03 lạy chào thần linh rồi từ rót nước vào ché rượu bằng tay phải. Trong khi tay phải rót nước từ chén đồng vào ché rượu, tay trái  Pơ tao Apui luôn cầm lấy cổ tay phải . Vừa khấn, ông ta vừa lấy gạo trong tô vãi ra chiếu cúng để mời: thần Núi, thần Sông, thần Gỗ, thần Đá… cùng về dự lễ; rồi vẫn tay trái nắm lấy cổ tay phải, tay phải Pơ tao Apui lấy thịt ném 03 lần về phía trước. Mỗi lần ném là một lần ông ta đọc một điều cầu xin.
Tiếp theo, Pơ tao Apui tiếp tục rót rượu thịt vào 1 cái tô đồng đem đến đổ vào mộ của các Pơ tao đã chết, nói nguyên nhân thực hiện nghi lễ và cầu xin các Pơ tao đã chết phù hộ cho những lời cầu khấn thành hiện thực, trời sẽ đem mưa đến. Pơ tao Apui quay lại ché uống rượu, chiêng trống nổi lên, Tlăo đing từ từ đứng dậy, làm độc tác soang như đại bàng cất cánh để đưa lời khấn đến tai thần linh. Cuối cùng Pơ tao Apui lấy nước vẩy ra xung quanh và kết thú buổi lễ.

1Untitled.jpg
Hình ảnh: Ông Rơlan Hiao (Phụ tá Pơtao – Vua Lửa) thực hiện nghi thức cúng cầu mưa.
Trong 01 tháng, Pơ tao Apui chỉ được thực hiện lễ cầu mưa tối đa 03 lần. Người Jrai tin rằng, những lời khấn cầu mưa của Pơ tao Apui chỉ thực sự linh nghiệm khi đó là ý nguyện chung của tất cả mọi thành viên trong cộng đồng. 
Lễ hội cầu mưa của Pơtao Apui là một trong những nghi lễ thuộc tín ngưỡng dân gian, phản ánh nguyện vọng của một bộ phần cư dân nông nghiệp. Nó đã tồn tại song hành cùng nền kinh tế canh tác lúa rẫy; hiện công trình thủy lợi Ayun hạ cung cấp nước tưới  bốn mùa, không còn nỗi lo hạn hán nữa nhưng Pơ tao APui vẫn là một vị thủ lĩnh tinh thần của người Jrai.
Tiếp bước giá trị văn hóa của cha ông, đồng bào Jrai thôn Rbai A – B, xã Ia Piar, Phú Thiện hiện vẫn có nhu cầu mời đại diện của Pơ tao Apui đến cầu mưa cho làng mình. Hàng năm, địa phương duy trì thường xuyên lễ hội vào 30/4 và được đông đảo nhân dân trong và ngoài huyện tham dự; là dịp quảng bá hình ảnh văn hóa, con người và du lịch địa phương.
Để bảo tồn và phát huy Lễ hội cầu mưa của Pơtao Apui trên địa bàn huyện Phú Thiện trong thời gian qua các cấp ủy đảng, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trong công tác tuyên truyền, quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di sản; tạo được sự đồng tình ủng hộ và đóng góp tâm sức đông đảo nhân dân huyện Phú Thiện nên đã đạt được những kết quả quan trọng; đặc biệt, Di tích Plei Ơi được quan tâm đầu tư xây dựng đã góp phần gắn kết không gian bảo tồn di sản “Lễ cúng cầu mưa của Yang Pơtao Apui” với Di tích; lưu giữ được các hiện vật quý của di sản lễ cúng cầu mưa như: “gươm thần”, bộ chiêng Ơi Tú gồm 1 chiếc trống và 03 chiếc cồng…. Qua đó, đã thu hút được đông đảo du khách đến thăm quan, học tập, nghiên cứu. Những kết quả đó đã đóng góp quan trọng vào xây dựng và phát triển văn hóa địa phương, làm cho văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực phát triển kinh tế huyện nhà.
                                                                      NGƯỜI VIẾT
                                                                   Nguyễn Thu Trang – Phòng VHTT

Chuyên mục